Acties en de 5R regel

Hoe kunnen we in ons dagelijks leven naar Zero Afval toewerken? De "5R" regel. 

Béa Johnson, ook bekend als de Zero Afval-goeroe, maakte deze levensstijl populair bij het grote publiek dankzij haar boek “Zero Waste”, dat in 2014 werd gepubliceerd. Ze legt er de 5 stappen van deze filosofie in uit. Deze 5 stappen van de 5R-methode moeten voor elke consumptiekeuze worden toegepast, in onderstaande volgorde:

• Refuse (weigeren): alles weigeren wat we niet nodig hebben. Om dit te kunnen, moeten we leren bepalen wat we werkelijk nodig hebben, de inhoud van de verpakking scheiden om te weigeren wat in de vuilnisbak zal belanden of al snel te veel plaats zal innemen. Enkele voorbeelden: reclame in de brievenbus, plastic tasjes, rietjes, monsters, 3+1 gratis-producten wanneer je er toch maar twee kunt gebruiken vóór de vervaldatum, enz.
• Reduce (verminderen): waar we geen nee tegen kunnen of willen zeggen, kunnen we misschien wel verminderen? Wat zijn onze behoeften? Als we onze behoeften kennen, kunnen we overconsumptie vermijden.
• Reuse (hergebruiken): voordat je iets weggooit, kun je overwegen het een tweede leven te geven, zodat het langer kan gebruikt worden. Bijvoorbeeld: van oude sokken kun je tawashi’s (sponzen) maken; met pallets kun je een kerstboom, een plantenbak of stoelen in elkaar knutselen; van een T-shirt kan een tas worden gemaakt, enz.
• Recycle (recycleren): iedereen kent deze stap, die vaak ten onrechte wordt voorgesteld als “DE” oplossing, terwijl het effect van de drie andere R’s essentieel is om verspilling te voorkomen. Recycling is een methode voor afvalbeheer, het is geen afvalpreventie. Idealiter zou deze stap alleen moeten worden overwogen voor afval dat moeilijk te vermijden is.
• Rot (composteren): als je de eerste 4 stappen om afval te verminderen goed hebt gevolgd, dan zal er alleen nog composteerbaar organisch materiaal overblijven (koffiedik, groente- en fruitschillen, enz.).

Hoe kan je deze theorie in de praktijk omzetten? Het gaat erom eerst je levensstijl in vraag te stellen, alvorens je bewust kunt consumeren.

Het plastic-reglement

Elk jaar voert de Stad Brussel alleen al voor evenementen ongeveer 1139 ton niet-gesorteerd afval af. Dit kost meer dan 100.000 euro, wat bijna 1/10de is van de totale hoeveelheid en het budget van al het afval dat op het grondgebied wordt afgevoerd. Ook moet worden opgemerkt dat een groot deel van dit afval bestaat uit wegwerpplastic. Zoals we weten, heeft plastic praktische voordelen. Maar het is een vervuilende stof! Bovendien gaat het om een immense en aanhoudende vervuiling (van productie tot verbranding). Vooral omdat we tegenwoordige overal in de natuur plastic terugvinden.

Om de hoeveelheid afval te verminderen, heeft de gemeenteraad op 24 september 2018 een decreet goedgekeurd over het “Verbod op het gebruik van plastic wegwerpproducten tijdens evenementen in de openbare ruimte". Dit nieuwe gemeentelijke reglement is sinds 1 juli 2019 van kracht en is van toepassing op de distributie en het gebruik van plastic wegwerpproducten. Het betreft alle vergunningsplichtige evenementen die plaatsvinden in de openbare ruimte van de Stad Brussel.

Op die manier heeft de Stad Brussel geanticipeerd op de maatregelen van haar Europese en regionale partners. Roerstaafjes, kleine frietvorkjes, ballonnen en stokjes, maar ook plastic borden, bekers en bestek zijn dus verboden bij evenementen op haar grondgebied. Zo werd er een informatieve lijst opgesteld op basis van het ontwerp voor een Europese richtlijn. Het is de bedoeling wegwerpplastic uit te bannen en “goede gewoonten” naar voren te schuiven, in samenwerking met de organisatoren van evenementen en de stadsdiensten. Deze informatieve lijst bevat:

1. Verboden producten
2. Producten die worden toegestaan, maar waarvan het gebruik moet worden verminderd
3. Mogelijke of ongewenste alternatieven

De organisatoren van evenementen op het grondgebied van de Stad hebben reeds kennisgenomen van dit reglement. In 2019 werd er ook een informatiecampagne voor de inwoners van de Stad gelanceerd. Het niet-naleven van het reglement leidt tot sancties.

Dit reglement is noodzakelijk om de hoeveelheid afval te verminderen en maakt deel uit van een breder actieplan voor een duurzaam evenementenbeheer en de geleidelijke toepassing van Zero Afval. Met dit project gaat de Stad zelfs nog een stapje verder! Het is immers van toepassing op alle beleidsmaatregelen en initiatieven van de Stad en op alle wegwerpafval, wat dan ook.

Lijst van verboden voorwerpen en mogelijke alternatieven

 

Verboden voorwerpen zonder alternatieven 

1. Roerstaafjes, kleine frietvorkjes, prikkertjes of kleine lepeltjes voor ijs en/of wafels

2. Ballonnen en stokjes

Verboden voorwerpen met alternatieven 

1. Bakjes, borden en potjes

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Bagasse borden 
     • Borden/bakjes van bij voorkeur gecertificeerd duurzaam karton
     • Herbruikbaar servies

   • Opgelet! Ongewenste alternatieven: aluminium bakjes 

   • Bewustmaking: "je kunt je publiek aanmoedigen om zelf potjes mee te brengen"

2. Bekers 

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Gecertificeerde papieren bekers

     • Herbruikbare bekers

   • Opgelet!  Ongewenste alternatieven: blikjes

3. Bestek

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Herbruikbaar bestek

     • Houten bestek

     • Bamboe bestek

   • Wij raden aan om voedingsmiddelen waarvoor bestek nodig is te vermijden

4. Rietjes 

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Bamboe en roestvrijstalen rietjes

5. Plastic wegwerpzakken

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Herbruikbare tassen en bulk 

Voorwerpen waarvan het gebruik en de verspreiding beperkt moeten worden.

Je kunt deze verzamelen, sorteren en recycleren

1. Colsonbandjes

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Metalen bandjes

2. Plastic flessen       

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Herbruikbare drinkflessen

3. Verpakkingen en voorverpakte producten

   • Voorgestelde alternatieven: 

     • Herbruikbare tassen en bulk

4. Sigarettenfilters